Choroby grzybowe stanowią jedno z największych zagrożeń dla roślin ogrodowych. Rozprzestrzeniają się szybko i mogą spowodować znaczne straty w uprawach. Rozpoznanie objawów i prowadzenie odpowiednich środków zapobiegawczych jest kluczowe dla utrzymania zdrowego ogrodu. Objawy chorób grzybowych są najczęściej łatwo zauważalne, dzięki czemu udaje się szybko reagować i zwalczyć tego rodzaju infekcję roślin. Odmian chorób grzybowych jest wiele, dlatego tak ważne w procesie leczenia jest prawidłowe rozpoznanie. 

Choroby grzybowe - jakie jest ich pochodzenie?

Grzyby to organizmy nieposiadające chlorofilu – zielonego barwnika wykorzystywanego przez rośliny w procesie fotosyntezy. Występują niemal wszędzie, a zarodniki grzybów roznoszone są przez wiatr, wodę czy zwierzęta. Większość gatunków grzybów rozwija się na resztkach roślin i zwierząt, rozkładając je na proste składniki. Tylko niewielka część grzybów jest zdolna pobierać pokarm z żyjących roślin – są to grzyby pasożytnicze. To one są sprawcami chorób najczęściej występujących w ogrodach. Przedstawimy pokrótce najważniejsze informacje. 

Fytoftoroza - atak na rośliny iglaste i rododendrony

Fytoftoroza - wywołuje ją grzyb z rodzaju Phytophthora, któremu sprzyja nadmierna wilgotność oraz wysoka temperatura. Choroba ta może mieć inne objawy i skutki na różnych roślinach. W ogrodach najczęściej atakuje rośliny iglaste (świerki oraz tuje) i rododendrony. Rośliny iglaste szybko brązowieją, młode pędy zamierają natomiast igliwie żółknie i opada. Często pojawiają się brunatne plamy na igłach oraz pędach. W przypadku Rododendronów oraz azalii liście zwijają się w łódkę. Na blaszce liściowej pojawiają się brunatne plamy, młode pędy zamierają – czasem zamieranie roznosi się na całe gałęzie. Pierwszym krokiem po zauważeniu objawów jest usunięcie porażonych części rośliny, celem ograniczenia dalszego rozprzestrzeniania się choroby. Następnie zalecany jest oprysk na fytoftorozę takimi preparatami jak Proplant 722 SL lub Scorpion 325 SC. 

Kędzierzawość liści - atak na drzewa brzoskwini

Kędzierzawość liści - jest chorobą, która najczęściej dotyka drzewa brzoskwini. Wywołuje ją grzyb o nazwie Taphrina deformans. Charakterystyczne objawy to zdeformowane i przebarwione liście. W porażonych miejscach liście grubieją i zamiast pięknie się rozwinąć wyglądają, jakby dosięgnął je jakiś przykurcz, nie pozwalający się liściom wypłaszczyć. W miejscach tych liście stają się kruche. Nie tylko struktura porażonych liści się zmienia, sama blaszka liściowa ulega również przebarwieniom i zmienia kolor na purpurowo-czerwony. Zaatakowanie kędzierzawką liście z początkiem lipca zaczynają zamierać i opadać. Opryski przeciw kędzierzawce możemy robić w dwóch terminach – na przedwiośniu oraz jesienią. Najbardziej skuteczny jest oprysk wczesną wiosną, koniecznie wykonany fazie pękania pąka preparatem Sylit 65 WP. Jesienią można wykonać oprysk preparatami miedziowymi typu  Miedzian 50 WP lub Miedzian Extra 350 SC.

Mączniak prawdziwy - atak na róże, ogórki i jabłonie

Mączniak prawdziwy – wywołany przez grzyby z rodzaju mączniakowców (Erysiphales), najczęściej rozwija się przy suchej, dobrej pogodzie, przy wysokich temperaturach i braku opadów. Objawy to biały, mączysty nalot na powierzchni liści, łodyg, kwiatów i owoców. Trudno go zetrzeć z powierzchni liścia. Atakuje wiele gatunków roślin, w tym róże, ogórki oraz jabłonie. W przypadku zauważenia choroby konieczna jest szybka reakcja, aby uniknąć poważniejszych problemów. Zalecany jest oprysk na mączniaka prawdziwego takimi preparatami jak Amistar 250 SC lub Scorpion 325 SC. 

Mączniak rzekomy - atak na winorośl, ogórki, sałatę oraz szpinak

Mączniak rzekomy – wywołany przez grzyb Peronospora brassicae, rozwija się w warunkach wysokiej wilgotności i umiarkowanych temperatur. Objawy to żółte plamy na liściach, które stopniowo powiększają się i pokrywają mączystym nalotem na dolnej stronie liści. Skutki ataku mączniaka rzekomego są widoczne szybko - liście żółkną i opadają w środku sezonu wegetacyjnego, a ich górna powierzchnia ulega uszkodzeniu. Atakuje głównie winorośl, ogórki, sałatę oraz szpinak. W przypadku zauważenia choroby konieczna jest szybka reakcja, aby uniknąć poważniejszych problemów. Zalecany jest oprysk na mączniaka rzekomego takimi preparatami jak Revus 250 SC, oraz Proplant 722 SL.

Parch - atak na jabłonie oraz grusze

Parch –  wywołany przez grzyb Venturia inaequalis. Dotycząca większości gatunków drzew owocowych - w tym jabłoni oraz gruszy. Najczęściej do zakażenia grzybowego dochodzi wiosną - to wtedy pod wpływem wilgoci zarodniki workowe uwalniane są z owocników (np. w deszczowej pogodzie). Objawia się ciemnymi, korkowymi plamami na owocach, liściach i młodych pędach. Pierwsze objawy parcha pojawiają się w maju. Na liściach widoczne są plamy w kolorze oliwkowym lub ciemnooliwkowym. Plamy dodatkowo pokrywa nalot, który tworzy grzybnia i zarodniki. Po pewnym czasie plamy zlewają się w całość, robią się brązowe, a tkanka zaczyna się wykruszać. W okresie kwitnienia - dochodzi do porażenia pąków. Na owocach pojawiają się różnej wielkości, nekrotyczne plamy. Roślina, broniąca się przed utraceniem wody tworzy porażenia warstwę korka. Na ich skutek liście i owoce opadają zbyt wcześnie. Zalecany jest oprysk profilaktyczny wczesną wiosną preparatem Miedzian 50 WP. W późniejszym terminie preparatem zwalczającym zarodniki grzyba jest Discus 500 WG – natomiast jest to preparat dla użytkowników profesjonalnych. 

Plamistość liści

Plamistość liści – to choroba grzybowa wywołana przez grzyba Pyrenophora tritici-repenti, który powoduje pojawienie się na liściach żółtych plam z brązowym środkiem. Nekrotyczne plamy na liściach mogą zlewać się w większe obszary. Prowadzi do przedwczesnego opadania liści i osłabienia roślin. Plamistość liści występuje głównie w okresie letnim i wczesnej jesieni.  Zakażenie często ma miejsce podczas opadów deszczu lub podlewania, które ułatwiają wniknięcie w tkanki rośliny. W przypadku zauważenia choroby konieczna jest szybka reakcja, aby uniknąć poważniejszych problemów. Porażone liście można oberwać i wyrzucić do kosza – tylko nie do kompostownika! Zalecany jest oprysk takimi preparatami jak Sylit 65 WP oraz Róża 2W1. 

Rdza - atak na róże, warzywa oraz owoce

Rdza –  to choroba grzybowa wywołana przez grzyba Pucciniomycetes. Występują powszechnie w głównych rejonach upraw roślin rolniczych oraz sadowniczych (drzew i krzewów owocowych). Rozwojowi rdzy sprzyja wysoka wilgotność powietrza, utrzymujące się opady deszczu i mgły oraz obfite zraszanie roślin. Charakteryzuje się występowaniem żółto-pomarańczowych plam na liściach. Dotyczy głównie róż, warzyw oraz owoców – najczęściej gruszy. Zwalczanie rdzy wiąże się ze stosowaniem odpowiednich fungicydów. Zalecany jest oprysk takim preparatem jak Discus 500 WG – natomiast jest to preparat dla użytkowników profesjonalnych. 

Szara pleśń - atak na truskawki, pomidory i winorośla

Szara pleśń – to choroba grzybowa wywołana przez grzyba Botrytis cinerea. Objawia się szarym, puszystym nalotem na liściach, owocach i kwiatach. Porażone liście obumierają — częściowo lub w całości. Jeśli zakażenie obejmie również łodygę, może to prowadzić do obumarcia całej rośliny. Chore części są zwykle pokryte brunatnym, obfitym nalotem, zawierającym zarodniki grzyba, który rozpyla się przy dotknięciu rośliny. Jest szczególnie groźna dla truskawek, pomidorów i winorośli. Występuje głównie w warunkach wysokiej wilgotności.. Po wystąpieniu pierwszych objawów zalecany jest oprysk rośliny jednym z preparatów: Signum 33 WG, Amistar 250 SC, Scorpion 325 SC. 

Zamieranie pędów

Zamieranie pędów –  to choroba grzybowa wywołana przez grzyba Didymella applanata. Objawia się brunatnymi plamami na pędach, które z czasem prowadza do ich zamierania. Choroba dotyka między innymi róże, maliny i porzeczki. zimuje na porażonych pędach, dobrze rozwija się przy wysokiej wilgotności, tam, gdzie woda wolno odparowuje. Zwalczając chorobę należy usunąć chore fragmenty pędów co najmniej 0,5-1cm poniżej miejsca zakażenia, najlepiej nad bocznym rozgałęzieniem lub nad pąkiem, a następnie wykonać oprysk preparatami: Switch 62,5 WP lub  Signum 33 WG. 

Zaraza ziemniaczana - atak na ziemniaki i pomidory

Zaraza ziemniaczana – jest wywoływana przez Phytophthora infestans, organizm grzybopodobny. Zimuje w formie przetrwalnikowej w glebie lub na jej powierzchni. Dobrze rozwija się w umiarkowanych temperaturach, dlatego niebezpieczny jest w uprawie gruntowej jak i w szklarniach oraz tunelach foliowych. Sprzyja mu duża wilgotność i częste opady deszczu. Objawy występują wiosną lub latem. Zazwyczaj najbardziej nasilone infekcje są widoczne w lipcu i sierpniu.  Zaraza ziemniaczana objawia się brązowymi plamami na liściach i łodygach, a także gniciem bulw. Dotyka ziemniaki oraz pomidory. Po wystąpieniu pierwszych objawów zalecany jest oprysk rośliny preparatem Revus 250 SC.

Jak zapobiegać powstawaniu chorób grzybowych?

Choroby grzybowe są poważnym zagrożeniem dla ogrodników, dlatego warto zapobiegać ich powstawaniu. Należy unikać nadmiernego podlewania, które sprzyja rozwojowi grzybów. Ważne jest podlewanie roślin w taki sposób, aby unikać podlewania po liściach. Zainfekowane części roślin należy usuwać do śmietnika – nie należy wrzucać zainfekowanych roślin do kompostownika. Zmiana miejsc uprawy roślin co roku pomaga zapobiegać gromadzeniu się patogenów w glebie. W leczeniu zarażonych roślin pomagają fungicydy, czyli środki grzybobójcze. Preparaty te zwalczają choroby grzybowe, jednak należy wybierać odpowiednie dla konkretnej choroby środki. 

Pamiętajmy o odpowiedzialnym i bezpiecznym stosowaniu tych preparatów, aby zapewnić sobie i swojemu otoczeniu najlepsze efekty. Zawsze należy zapoznać się z ulotką przed zastosowaniem środka i stosować je tylko gdy jest to konieczne – gdy zaobserwujemy chorobę lub szkodnika. Opryski powinny być wykonywane późnym wieczorem, po oblocie pszczół, kiedy zajdzie słońce i nie zanosi się na deszcz.